Het wereldwijde synodale proces is in volle gang. Rector Jan Stuyt maakte een paar bijeenkomsten mee en is tot zijn eigen verrassing enthousiast geworden. Vooral omdat doop en vormsel van alle gelovigen serieus worden genomen.
Met een gezonde dosis scepsis begon ik ruim een jaar geleden aan het synodaal proces, de brede consultatie waar iedereen in de kerk aan mee kan doen. Ik vond het te groot van opzet en Rome zou toch nooit horen wat wij in de polder bedachten. Tot ik erachter kwam dat het ook niet gaat om WAT je bedenkt, maar om HOE je met elkaar in gesprek gaat als gelovigen.
Het synodaal proces startte in het najaar van 2021 en zal uitmonden in een synode van bisschoppen in Rome in twee sessies, herfst 2023 en herfst 2024. Onder het motto: ‘Voor een synodale Kerk: gemeenschap, participatie en zending’.
Paus Franciscus vraagt dat de gewone gelovigen samenkomen rond de vraag hoe wij als kerk meer synodaal kunnen worden: samen onderweg zijn. Dat gebeurt door naar elkaar te luisteren en zo te ontdekken welke weg de heilige Geest met de Kerk wil gaan. De paus hoopt “op een Kerk waarin iedereen een rol heeft”. Het overleg in eigen kring en per bisdom werd in mei 2022 afgerond.
Dan zúllen we ook meedenken
Op drie plekken maakte ik afgelopen winter inspirerende gesprekken mee: in een parochie, in de jezuïetencommunauteit in Amsterdam en met studenten theologie. Wat meteen opviel was de waardering van mensen dat hun mening wordt gevraagd. “Mógen we meedenken, dan zúllen we ook meedenken.” Wat ik er van over hield: we leven allemaal van ontmoetingen, van ons mooie geloof en van mensen die ons zien staan en aanvaarden zoals we zijn. Daar ontmoeten we Christus, en dat vieren we in de sacramenten.
Ook in de Krijtberg waren er drie bijeenkomsten, op zondagen in april en mei 2022. Een impressie van ons bestuurslid Peter van Meijel leest u in dit document: Synode Krijtberg
De persoon van Jezus blijft ons boeien
Overal zag ik véél betrokkenheid. Ja, we hebben verdriet van de kerksluitingen en van het feit dat we jongeren niet bereiken, maar de persoon van Jezus blijft boeien. Hij is de reden dat we blijven hopen en ons inzetten. We zien dat bestaande structuren van de kerk het niet meer doen. Parochies functioneren nog op enkele plekken, maar zijn eerder resten van iets wat het eeuwenlang goed heeft gedaan dan pleisterplaatsen op weg naar de toekomst. We zullen in de komende jaren nieuwe vormen van kerk-zijn moeten bedenken, waarbij bestaande grenzen tussen de kerken irrelevant worden, maar betrokkenheid op elkaar van belang is. Het kan niet anders.
Cultuuromslag in het Vaticaan
Wat verder opvalt: het Romeinse secretariaat van de synode staat open voor suggesties. Een voorbeeld is de verlenging van de termijn waarin antwoorden konden worden opgestuurd. En vorige maand de onverwachte aankondiging dat er niet één, maar twee slotsessies zullen zijn van de Synode. Een medebroeder die in Rome op het secretariaat van de Synode werkt, zei me: “We doen het voor het eerst. We leren elke dag. Het is echt een cultuuromslag voor de ouwe rotten in het Vaticaan. We weten nu nog niet wat de uitkomst zal zijn, ook wij worden verrast”.
Dat is wel anders dan dertig jaar geleden, toen de bisschoppen al hun toespraken op de synodes van tevoren moesten laten goedkeuren. “Op die manier leren wij natuurlijk nooit wat”, zei paus Franciscus daarover, “ik word graag verrast door wat de heilige Geest zegt door mijn medegelovigen.”
De meer dan honderd bisschoppenconferenties wereldwijd hebben in het voorjaar van 2022 hun samenvattingen van wat er aan de basis gebeurde naar Rome gestuurd. Een twintigtal mensen uit de hele wereld heeft in september daarvan een synthese gemaakt. Hoe dat gegaan is beschreef Austin Ivereigh in dit boeiende artikel in het tijdschrift America https://www.americamagazine.org/faith/2022/10/27/frascati-document-synod-synodality-244031. In februari 2023 wordt per werelddeel bestudeerd hoe we verder gaan. Voor Europa is dan een bijeenkomst gepland in Praag.
Ik hoop op een omslag in de omgang met mensen in onze Kerk. In de afgelopen maanden werd de mensen om hun mening gevraagd, en die hebben ze gegeven. Dat moet leiden tot minder besturen van bovenaf en meer luisteren naar wat de Geest zegt door de mensen aan de basis. Die hebben bijna allemaal het sacrament van het vormsel gehad, wat betekent dat de heilige Geest spreekt tot hen en door hen. Wanneer je dat serieus neemt kun je niet meer terug naar alleen maar top-down besturen.
Pater Jan Stuyt SJ
Wie verder wil lezen:
- Op https://www.synod.va/en.html vindt u de gegevens uit Rome in het Engels, onder meer het “working document” dat de basis is voor de beraadslagingen per continent in het voorjaar van 2024. Dit document is een synthese van de 112 rapporten van conferenties van bisschoppen wereldwijd.
- Op de website van het Bisdom Haarlem Amsterdam wordt goed bijgehouden wat beschikbaar is over het synodaal proces in het Nederlands, onder meer de inbreng van de Nederlandse bisschoppen na de raadplegingen aan de basis. Dat heet hier “het nationaal synodeverslag: https://www.bisdomhaarlem-amsterdam.nl/?p=news&id=5214 .
- Deskundig commentaar.Wie op facebook is kan de pagina volgen van Pater Jos Moons SJ. Hij heeft een studie- en doceeropdracht aan de theologische faculteit van de Katholieke Universiteit Leuven specifiek gericht op synodaliteit.
